Τελευταία καθώς έψαχνα στην βιβλιοθήκη μου, αναρωτήθηκα: «Ποιανού συγγραφέα είναι η πλειοψηφία των βιβλίων μου;» Τελικά, και όχι με πολλή δυσκολία, νικητής βγήκε ο Θανάσης Βέμπος. Πρόκειται για έναν από τους πιο αγαπημένους και αξιόλογους μελετητές του παραφυσικού, αλλά και έναν συγγραφέα, που σε κάνει να ερωτευθείς το διάβασμα. Αν και έχουμε συναντηθεί προσωπικά μόλις μία φορά, με εντυπωσίασε το γεγονός ότι ήταν πολύ ανοικτός, δεκτικός σε οποιοδήποτε ερώτημα τέθηκε, ευγενικός, προσιτός, ευθύς και αυτο-αποκαλυπτικός.
Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί 20 βιβλία του, έχει γράψει εκατοντάδες άρθρα πάνω σε δεκάδες θέματα (διαστημική τεχνολογία, την αστροναυτική-αστρονομία, τα παράξενα φαινόμενα, την έρευνα του παραφυσικού και του αγνώστου, την ανθρωπολογία-εθνολογία-λαογραφία, την οικονομία, τις επιπτώσεις της τεχνολογίας στην ανθρώπινη κοινωνία και ψυχολογία), έχει συμμετάσχει σε δεκάδες συλλογικά έργα, ενώ έχει μεταφράσει πάνω από 60 βιβλία. Έχει ταξιδέψει σε περισσότερες από 40 χώρες, και συνεχίζει να ταξιδεύει σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης, επισκεπτόμενος μερικά από τα μεγαλύτερα μυστήρια του κόσμου μας, για να βρει όπως είχε αναφέρει σε παλαιότερη συνέντευξη του, πράγματα που ήξερε ότι υπήρχαν ή που είχε φανταστεί ότι υπήρχαν. Όλοι τον ξέρετε, σίγουρα όλοι κάπου έχετε διαβάσει τουλάχιστον ένα άρθρο ή μία συνέντευξή του, και σε περίπτωση που υπάρχει έστω κι ένας που δεν έχει συναντηθεί μ' αυτήν την προσωπικότητα, είναι ώρα να γνωρίσει ένα μικροσκοπικό του κλάσμα μέσω της συνέντευξης, για να «συνετιστεί», και για να διαβάσει όλα του τα βιβλία.
Περισσότερα για το έργο και τα βιβλία του στην προσωπική του ιστοσελίδα www.vembos.gr
interview
Εγώ σας ευχαριστώ και να σας ευχηθώ καλή επιτυχία! Κλασικές ερωτήσεις, κλασικές απαντήσεις, λοιπόν. Γράφω με πληκτρολόγιο, παλιότερα έγραφα με γραφομηχανή, αλλά αυτό είναι τόσο παλιά που κοντεύω να το ξεχάσω. Για να σοβαρευτώ λίγο, γράφω απρόσκοπτα. Θέλω να πω, ότι μετά από δεκαετίες αυτής της διαδικασίας, έχω ανοίξει πολύ πλατύ το «κανάλι» μέσα από το οποίο οι ιδέες διοχετεύονται σε γραπτή μορφή, συνεπώς η γραφή είναι πλέον «αυτόματη». Δεν εννοώ «μηχανική». Απλώς, λόγω πείρας, όλα αυτά που έχω στο μυαλό μου είναι πολύ πιο εύκολο να διατυπωθούν γραπτώς. Είναι όπως ο προπονημένος αθλητής, που έχει πλέον αποκτήσει μια συγκεκριμένη φυσική κατάσταση και αποδίδει διαρκώς. Τώρα, όσον αφορά το «τελετουργικό», εννοείται ότι υπάρχει τέτοιο. Πρέπει να περιέλθει κανείς σε ιδιαίτερη συνειδησιακή κατάσταση προκειμένου να γράψει κάτι αυθεντικό, πηγαίο και γνήσιο. Ειδάλλως απλώς πληκτρολογεί. Συγκεκριμένη μουσική, συγκεκριμένη διάθεση, συγκεκριμένη προετοιμασία. Όλα αυτά ποικίλουν βεβαίως αναλόγως της στιγμής, ή της ανάγκης. Επειδή είμαι επαγγελματίας συγγραφέας εδώ και πολλά χρόνια, έχω αναπτύξει την ικανότητα να παράγω κατά βούληση αλλά και κατά παραγγελία. Είναι ένα μίγμα επιστήμης και τέχνης –ή μαγείας αν θέλετε. Φανταστείτε έναν ξυλουργό. Μπορεί πχ να φτιάξει ένα έπιπλο που του έχουν παραγγείλει βάσει σχεδίου (επιστήμη), αλλά μπορεί και να φτιάξει ένα ξύλινο γλυπτό για να εκφράσει ό,τι έχει βαθιά μέσα του (τέχνη/μαγεία).
(ΕΡΕΝΖΩ) Κύριε Βέμπο θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά για τη συνέντευξη που με προθυμία δεχθήκατε να μας παραχωρήσετε για το νέο περιοδικό “Unlocking the Truth”. Θα ήθελα να αρχίσουμε με τις κλασικές ερωτήσεις μιας συνέντευξης. Πως ακριβώς γράφετε; Όταν βρίσκετε χρόνο κι ένα ήσυχο μέρος, ή ακολουθείτε κάποιο συγκεκριμένο «τελετουργικό»;
1
Υπήρξαν ποικίλα ερεθίσματα, ποικίλης έντασης σε ποικίλες εποχές. Πάντα με συνάρπαζε το μυστήριο, το αινιγματικό, το παράξενο και το «πέρα από τα όρια». Όσον αφορά τις επιρροές, εννοείται ότι υπήρξαν άτομα που με δίδαξαν ή με καθοδήγησαν σε όλη αυτή την πορεία. Υπήρξαν διάφοροι συγγραφείς, ερευνητές και στοχαστές που με επηρέασαν –τόσο στον τρόπο σκέψης όσο και στον τρόπο συγγραφής και έρευνας. Δεν μπορώ να τους τοποθετήσω «ιεραρχικά», άλλωστε υπήρξαν διαφορετικές επιρροές σε διαφορετικές φάσεις της ζωής μου. Από το χώρο της έρευνας στην Ελλάδα ο Γιώργος Μπαλάνος, η γνωριμία μου με τον οποίο μετρά δεκαετίες. Από το χώρο της έρευνας στο εξωτερικό οι Τσαρλς Φορτ, Τζων Κηλ, Ζακ Βαλλέ, Άιβαν Σάντερσον, Κόλιν Ουίλσον, Λόρεν Κόλμαν, Τζέρομ Κλαρκ, Πάτρικ Χάρπουρ και άλλοι. Ως στοχαστές/φιλοσόφους/δασκάλους ξεχωρίζω τους Γκουρτζίεφ-Ουσπένσκι, Κάρλος Καστανέντα, Καρλ Γιουνγκ, Άρθουρ Καίσλερ, Άλαν Γουάτς, Λάυαλλ Ουάτσον. Υπήρξαν βέβαια και άλλα άτομα, «μη επώνυμα» που με επηρέασαν και με δίδαξαν κατά καιρούς, αλλά δεν έχει κανένα νόημα να αναφέρω τα ονόματά τους.
(ΕΡΕΝΖΩ) Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με το χώρο του παραφυσικού; Υπήρξε κανείς «δάσκαλος» ή «καθοδηγητής» σας σ’ όλα αυτά;
2
exclusive
Ούτε εγώ θα ήθελα να βάλω ταμπέλες, οπότε ας πούμε πως είμαι ένας συγγραφέας παντός καιρού! Θα μπορούσα να πω ότι είμαι ένας συγγραφέας-ερευνητής, αν και τα δυο συστατικά αυτά δεν έχουν πάντα την ίδια αναλογία. Εξ άλλου έχω γράψει τόσα πολλά, πάνω σε τόσο πολλά θέματα, που νομίζω πως είναι άτοπο να βάλω συγκεκριμένες ταμπέλες.
(ΕΡΕΝΖΩ) Για να μην βάλω εγώ τις ταμπέλες, πώς θα χαρακτηρίζατε εσείς τον εαυτό σας; Τι συγγραφέας είστε;
3
Πολλές φορές, αλλά αυτό συνέβαινε πολύ παλιά, όταν ήμουν ακόμα αρκετά μικρός ώστε να με ενδιαφέρει η γνώμη του παντός ενός. Από ένα σημείο και μετά, έπαψα να ασχολούμαι με τον πάσα ένα, συνειδητοποιώντας ότι ο χρόνος είναι το πιο πολύτιμο πράγμα που έχουμε, συνεπώς το να τον χαραμίζουμε είναι όχι μόνο ανόητο, αλλά και εγκληματικό. Όταν γεννηθήκαμε, μας δωρίστηκε μια πίστωση χρόνου. Η πίστωση θα εξαντληθεί κάποια στιγμή, και θα φτάσουμε στο ταμείο. Οφείλουμε να εκμεταλλευτούμε την κάθε στιγμή. Αυτό προϋποθέτει βέβαια ότι ξέρουμε τι είναι αυτό που θέλουμε να κάνουμε, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Κι όσον αφορά τους ποικίλους ανόητους, άσχετους, ψωνισμένους και επιτήδειους του χώρου, επαναλαμβάνω ένα από τα αγαπημένα μου αποφθέγματα: «οι φελλοί επιπλέουν, αλλά στο τέλος βουλιάζουν».
(ΕΡΕΝΖΩ) Νιώσατε κάποια στιγμή να σας απορρίπτουν οι άλλοι εξαιτίας της «ανίατης πάθησης» όπως έχετε αναφέρει επανειλημμένα, να ασχολείστε με «φευγάτα» και «περιθωριακά» θέματα;
4
Προφανώς για να είναι ένα βιβλίο εμπορικά επιτυχημένο, πρέπει να πουλάει. Για να πουλάει πρέπει να αρέσει σε σημαντικό αριθμό ανθρώπων. Για να αρέσει σε ένα σημαντικό αριθμό ανθρώπων, πρέπει να θίγει πράγματα και καταστάσεις που αφορούν τους πολλούς, τα προβλήματα και τις ανησυχίες τους. Αυτό σημαίνει πολλά, αλλά για να δει κανείς τι αφορά τους πολλούς, ας ρίξει μια ματιά στη λίστα των ευπώλητων βιβλίων. Δεν σημαίνει φυσικά ότι ένα ευπώλητο βιβλίο είναι και «κακό» απαραιτήτως. Ισχύει ασφαλώς και το αντίθετο. Εξ άλλου, το τι σημαίνει «επιτυχία» είναι σχετικό. Άραγε πέτυχα επειδή πλούτισα γράφοντας ένα βιβλίο που έγινε μπεστ-σέλλερ, ή πέτυχα επειδή ανήλθα πνευματικά, διανοητικά και ψυχικά, γράφοντας ένα βιβλίο που πήγε άπατο; Φυσικά δεν υπάρχουν μόνο τα άκρα, αλλά –όπως είπα και προηγουμένως- ο καθένας πρέπει να αποφασίσει τι είναι αυτό που θέλει και να το επιδιώξει. Το μυστικό για έναν νέο συγγραφέα-ερευνητή συνοψίζεται σε τρεις λέξεις: δουλειά, δουλειά και δουλειά.
(ΕΡΕΝΖΩ) Ποια είναι τα συστατικά για ένα επιτυχημένο εμπορικά βιβλίο; Τι διαχωρίζει το καλό από το «κακό» βιβλίο, και τι θα συμβουλεύατε ένα νέο συγγραφέα – ερευνητή;
5
exclusive
Αυτό είναι κάτι σχετικό και εξαρτάται από την εκάστοτε σχέση παλιού-νέου. Αλλά και αυτή η λέξη «ανταγωνισμός» είναι τόσο παρεξηγημένη, που δεν αποδίδει αυτό που πραγματικά θα έπρεπε να αποδίδει. Έχω γράψει αρκετά πράγματα για τον περίφημο Πόλεμο των Λέξεων τόσο στα βιβλία μου πόσο και στην ιστοσελίδα μου (www.vembos.gr). Μπερδεύουμε βλακωδώς και εγκληματικώς (ναι, εγκληματικώς!) τη λέξη «ανταγωνισμός» με τη λέξη «συναγωνισμός». Δαιμονοποιούμε (εδώ και πολλές δεκαετίες) τον μοναδικό μηχανισμό μέσω του οποίου μπορεί να γίνει αξιολόγηση και κρησάρισμα (σε κάθε χώρο) εν ονόματι μιας θολής, ψευτοψυχοπονιάρικης «ευγενούς άμιλλας». Ένα παράδειγμα, φαινομενικά άσχετο, αλλά στην πραγματικότητα πολύ σχετικό: αναρωτιόμαστε πού πήγε η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας; Πολύ απλά, την έφαγε τη μαρμάγκα της «ευγενούς άμιλλας» και του «συναγωνισμού». Μαζί με πολλά άλλα πράγματα –και στο επίπεδο αυτό ο Πόλεμος των Λέξεων εντείνεται πλέον όχι χρόνο με το χρόνο, ούτε μήνα με το μήνα, αλλά κυριολεκτικά μέρα με τη μέρα.
(ΕΡΕΝΖΩ) Βοηθάνε οι παλιοί συγγραφείς–ερευνητές τους νέους; Που σταματάει η «ευγενής άμιλλα» και που αρχίζει ο ανταγωνισμός;
6
Θεωρώ ότι ο αριθμός των αναγνωστών βιβλίων στην Ελλάδα, είναι λίγο πολύ σταθερός. Όποιος θέλει να διαβάσει, θα διαβάσει, ανεξαρτήτως e-books. Και δεν νομίζω ότι το e-book θα αντικαταστήσει, ούτε θα καταστρέψει το παραδοσιακό βιβλίο. Εξ άλλου, αυτό δείχνουν και τα τελευταία νούμερα. Το διάβασμα –όπως και το κάπνισμα!- είναι μια διαδικασία που εμπλέκει πολλές αισθήσεις: όραση, αφή, όσφρηση. Το e-book είναι αφάνταστα βολικό, αλλά όχι πάντα.
(ΕΡΕΝΖΩ) Σύγχρονη εποχή, εποχή της τεχνολογίας, εποχή των «e-books». Ποια είναι η γνώμη σας γι΄ αυτή τη νέα τάση των βιβλίων; Πιστεύετε πως τα «e-books» θα αντικαταστήσουν τα απλά βιβλία, καταστρέφοντας έτσι το παραδοσιακό διάβασμα; Όμως είναι και κάτι καινούριο, μήπως το e-book βοηθήσει τους νέους να έρθουν πιο κοντά στο βιβλίο;
7
Κατά καιρούς θαύμαζα κάποιους συγγραφείς, και θα ήθελα να είχα γράψει τα βιβλία τους, αλλά με την πάροδο των ετών κατάλαβα ότι αυτό που αξίζει είναι να έχεις ανακαλύψει το πραγματικά (για σένα) γνήσιο μέσα σου, τους πραγματικά αυθεντικούς (για σένα) συλλογισμούς και να καταφέρεις να τους εκφράσεις με συνάφεια, ειρμό και πρωτοτυπία.
Υπάρχει κάποιο βιβλίο που δεν έχετε γράψει εσείς και θα θέλατε να το είχατε γράψει;
8
exclusive
Επειδή ανέκαθεν το μυστήριο και το άγνωστο ασκούσαν ακατανίκητη γοητεία στην ανθρώπινη ψυχή. Το μυστήριο και το άγνωστο ήταν αυτά που συντέλεσαν αποφασιστικά στις μεγάλες εξερευνήσεις, τόσο στο έξω όσο και στο έσω διάστημα.
(ΕΡΕΝΖΩ) Γιατί οι άνθρωποι γοητεύονται τόσο από τα ανεξήγητα και τα παραφυσικά φαινόμενα;
9
Όντως, ήταν κάτι που υποψιαζόμουν, αλλά εξακρίβωσα και τεκμηρίωσα στη διάρκεια μιας κοπιαστικής αλλά συναρπαστικής έρευνας στη Δημοτική Βιβλιοθήκη και αλλού. Εξακρίβωσα ότι υπήρξαν εποχές που τα ΜΜΕ (και κατ’ επέκταση η ελληνική κοινωνία) δεν ήταν τόσο εχθρικά ή αδιάφορα απέναντι στο Παραφυσικό. Πχ την εποχή του Μεσοπολέμου (κυρίως χάρη στη δουλειά του Άγγελου Τανάγρα) τα παραψυχικά φαινόμενα ήταν πολύ δημοφιλή και αποδεκτά. Το ίδιο και το φαινόμενο των ΑΤΙΑ στη δεκαετία του 1950. Τώρα, όσον αφορά τη «χρονομηχανή» των εφημερίδων, το βιβλίο μου «Το Πνεύμα του Χρόνου» (http://vembos.gr/Genius_Tempori.htm) γράφτηκε χάρη σε αυτή! Και δεν μιλώ μεταφορικά. Ξεφυλλίζοντας τα κιτρινισμένα φύλλα, διαβάζοντας κείμενα αλλοτινών εποχών, σε αλλοτινή γλώσσα, με αλλοτινές εκφράσεις, μυρίζοντας την χαρακτηριστική οσμή του πολυκαιρισμένου χαρτιού, όλα αυτά ήταν μια ιδιαίτερη τελετουργία με ακέραιο μαγικό περιεχόμενο. Πέρασαν χρόνια για να το συνειδητοποιήσω –ας είναι καλά η Συναίνεση που σε «διδάσκει» εξ απαλών ονύχων ότι η μαγεία και τα ταξίδια στο χρόνο είναι ανύπαρκτα πράγματα. Όταν όμως το συνειδητοποίησα, το εκμεταλλεύτηκα δεόντως. Απορροφούμενος όσο το δυνατόν περισσότερο στη μελέτη και το ξεφύλλισμα παλιών εφημερίδων δεμένων σε «σώματα», σε συνθήκες απομόνωσης, μπορεί κανείς να ταξιδέψει στο παρελθόν. Όταν έκανα την έρευνα για το «Πνεύμα του Χρόνου» (και όχι μόνο) βρισκόμουν επί τέσσερις με πέντε ώρες (πολλές φορές περισσότερο) σχεδόν καθημερινά στο ήσυχο περιβάλλον της Δημοτικής Βιβλιοθήκης του Δήμου Αθηναίων –και κατόπιν περνούσα άλλες τόσες μπροστά στον υπολογιστή ταξινομώντας, αρχειοθετώντας, επεξεργαζόμενος και εκτυπώνοντας πολλές φορές τα άρθρα ή τις ειδήσεις που είχα φωτογραφίσει με την ψηφιακή μου κάμερα. Κι αυτό δεν έγινε επί μερικές μέρες, ούτε επί μερικές βδομάδες αλλά επί δυο συνεχή χρόνια. Οι οπτικοί συνειρμοί, η διαρκής βύθιση στο αλλοτινό περιβάλλον, η διαρκής ανάγνωση μιας αλλοτινής γλώσσας, η μυρωδιά του παλιού χαρτιού, το ζωντάνεμα πολύ παλιών αναμνήσεων, όλα αυτά λειτουργούσαν ανοίγοντας πύλες στην αντίληψη. Η παλιά εφημερίδα, οι ειδήσεις της, τα κείμενά της, οι τίτλοι και οι φωτογραφίες της, γίνονταν δίνες που με μετέφεραν σε ένα άλλο σύμπαν. Επί μήνες ολόκληρους βίωνα μια συνεχή χρονολίσθηση. Ένα διαρκές timeslip. Αλλά πώς νομίζετε ότι προέκυψε το όνομα του ομώνυμου φωτογραφικού μου project; (http://vembos.gr/Project_Timeslip_intro.htm)
(ΕΡΕΝΖΩ) Υπήρξε μια εποχή που οι εφημερίδες δεν ήταν εχθρικές ή αδιάφορες απέναντι στα ανεξήγητα φαινόμενα. Εσείς έχετε ένα τεράστιο αρχείο με αποκόμματα παλαιών εφημερίδων, και η έρευνα αυτή στις εφημερίδες είχε ιδιαίτερη σημασία, όπως είχατε δηλώσει σε μια παλαιότερη συνέντευξη, επειδή δεν ήταν μόνο συλλογή υλικού αλλά και ένα πραγματικό χρονοτάξιδο. Μιλήστε μας λίγο για αυτό το χρονοτάξιδο, αλλά και για την εποχή που ο τύπος κατακλυζόταν από χιλιάδες άρθρα και πρωτοσέλιδα που αφορούσαν το παραφυσικό.
10
Δεν μπορώ να εντοπίσω ιδιαίτερα κοινά χαρακτηριστικά. Το κοινό χαρακτηριστικό είναι πιο πολύ η ανησυχία και πολλές φορές ο φόβος εκείνου που βίωσε μια παράξενη ιστορία και η αδήριτη ανάγκη του να βρει «πώς εξηγείται» αυτή.
(ΕΡΕΝΖΩ) Λόγω της ερευνητικής σας ασχολίας, έρχεστε σε επαφή με πολλούς ανθρώπους που σίγουρα έχουν να σας πουν πολλές και παράξενες ιστορίες. Υπάρχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά στις προσωπικότητες αυτών των ανθρώπων ή τα φαινόμενα διατρέχουν όλα τα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα;